Trong kho tàng ẩm thực Việt Nam, mỗi vùng đất đều có một món ăn đại diện cho bản sắc, lối sống và tâm hồn con người nơi đó. Với xứ Quảng, mảnh đất khô cằn, nắng gió miền Trung, món ăn được nhắc đến đầu tiên, được truyền từ đời này sang đời khác như một phần máu thịt, chính là Mì Quảng. Không cầu kỳ trong nguyên liệu, không phô trương trong cách trình bày, nhưng Mì Quảng lại mang trong mình một chiều sâu văn hóa đáng tự hào, một thứ “quốc hồn” của người Quảng Nam.
Hương vị của đất, tình của người
Mì Quảng không phải là mì, cũng chẳng giống hủ tiếu hay bún. Đó là một sự hòa quyện giữa những sợi mì vàng óng được tráng bằng bột gạo pha chút nghệ, nước lèo sóng sánh đậm đà chỉ chan xăm xắp, điểm xuyết thịt heo, tôm, gà, trứng cút hay thậm chí là ếch, cá lóc, tùy theo mùa vụ và điều kiện từng gia đình. Nhưng chính sự mộc mạc ấy lại tạo nên sự khác biệt. Mì Quảng không đơn thuần là món ăn, mà là sự lắng đọng của đất trời Quảng Nam trong từng muỗng nước dùng, là cái tình của người nấu gửi gắm qua từng lớp rau sống, từng quả đậu phộng rang thơm bùi.
Đơn sơ mà sâu sắc
Người Quảng ăn Mì Quảng như một nghi lễ đời thường, giản dị nhưng đầy trân trọng. Một tô mì đúng điệu không thể thiếu rau sống tươi xanh gồm cải non, bắp chuối thái mỏng, húng quế, diếp cá… được trộn khéo léo để cân bằng cái béo của thịt, cái mặn của nước lèo và cái chát nhẹ của rau.
Cái “không ngập nước” trong cách chan là minh chứng rõ ràng cho lối sống tiết kiệm, khéo co kéo trong gian khó của người Quảng. Thế nhưng, vị đậm đà đọng lại sau mỗi lần ăn khiến thực khách phải gật gù bởi cái tài nêm nếm “vừa miếng” mà sâu sắc.
Với người Quảng xa quê, Mì Quảng không chỉ là món ăn. Đó là nỗi nhớ, là hình bóng của mẹ bên chiếc bếp củi, là buổi sáng làng quê vang tiếng rao thương thuộc, là bữa trưa chan xăm xắp nước bên mâm cơm gia đình. Mì Quảng hiện diện trong ký ức của bao thế hệ, như một sợi dây gắn kết tâm hồn người con xứ Quảng với cội nguồn.
Giữ hồn quê trong nhịp sống hiện đại
Ngày nay, Mì Quảng không chỉ giới hạn trong những con hẻm bên những lá ngói bạc màu ở phố cổ Hội An, những gánh hàng rong ở Tam Kỳ hay những buổi chợ quê xứ Quế. Món ăn này đã vươn mình ra thế giới, được vinh danh trong các thực đơn nhà hàng cao cấp, các lễ hội văn hóa ẩm thực trong và ngoài nước. Nhưng điều làm nên sức sống trường tồn của Mì Quảng không chỉ là hương vị, mà còn là chiều sâu văn hóa mà nó chuyên chở. Đó là niềm tự hào của một vùng đất luôn giữ trọn tinh thần “chân chất, đậm đà, nghĩa tình”.
Công thức nấu mì Quảng là kết tinh của những khác biệt độc bản
Có một điều kỳ lạ ở Mì Quảng, đó là không có một công thức nấu mì nào là chuẩn mực tuyệt đối. Tô mì của mỗi người nấu là một phiên bản riêng biệt, được nêm bằng khẩu vị, ký ức và cả tâm tình. Có người thích nước chan đậm đà, có người lại nêm nhạt để nhường phần cảm nhận cho rau sống và đậu phộng. Có người thêm chút đường, có người lại gạt đi vì muốn giữ cái mặn mòi nguyên bản. Thứ tạo nên “cái hồn” cho mỗi tô mì không nằm ở cân đong đo đếm, mà là ở bàn tay và trái tim của người đứng bếp.
Tô mì của một bà mẹ tảo tần sẽ có chút ngọt hậu, như cái dịu dàng dành cho con trẻ. Tô mì của người đàn ông xứ Quảng sẽ chắc vị hơn, như cái khí khái và chất giọng trầm khàn nắng gió. Tô mì của người đã đi qua những năm tháng khó khăn sẽ có chút cay, chút mặn, như thể họ đang kể lại một phần đời mình. Và vì thế, dù có bao nhiêu biến thể, Mì Quảng vẫn giữ được cái cốt cách riêng biệt, dung dị mà sâu sắc, khác biệt mà trọn vẹn.
